Dismorfik Bozukluk Nedir?

“Gün geçtikçe artan estetik operasyonlarının görüldüğü son yıllarda, beden dismorfik bozukluğu denilen ruhsal problemler de kişiler üzerinde etkisini her geçen gün artan şekilde göstermeye başladı. Peki estetiği bu denli olumsuzlaştıran beden dismorfik bozukluğu nedir, nasıl geçer? İşte beden dismorfik bozukluğu belirtileri ve merak edilenler…”

Beden dismorfik bozukluğu, temelde bir fiziksel kusuru olsun olmasın, veya hafif derecede bir fiziksel kusuru olduğu durumlarda, kişinin bu dış görünümü ile zihinsel olarak aşırı derecede uğraşması ve meşgul olması hali olarak tanımlanabilir (dismorfofobi). Kişinin gerçekte olmayan ancak var olduğunu düşündüğü bir bedensel kusurla fazlasıyla uğraşması olan bir ruhsal bozukluktur.

Beden Dismorfik Bozukluğu Nedir?

Kişinin kendi görünümündeki kusurlar hakkında endişelenerek çok zaman harcadığı , takıntı haline getirdiği bir zihinsel sağlık durumudur. Bu kusurlar genellikle başkaları tarafından fark edilmez. Kişi kusurun varlığına kendisini öyle inandırır ki bu algı problemi hayatını çekilmez hale getirebilir. Bedensel dismorfik bozukluğu; işiniz, sosyal hayatınız ve ilişkileriniz dahil olmak üzere günlük hayatınızı ciddi şekilde etkileyebilir. Depresyona , kendine zarar verme düşüncelerine yol açabilir.

Beden Dismorfik Bozukluğu Kimlerde Görülür?

En çok gençler ve genç yetişkinlerde görülür. Hem erkekleri hem de kadınları etkiler. Her yaşta her zaman ortaya çıkabilir. Çalışmalarda hastalığın genel toplumda görülme sıklığı yüz kişide 2-3 kişi olarak kabul edilirken, genç erişkin ve/veya öğrencilerde görülme sıkılığı %12-13 değerlerine kadar yükselmektedir. Rahatsızlığın kadınlarda görülme oranı biraz daha fazladır. Vakaların büyük bir kısmının bekar veya boşanmış olduğu epidemiyolojik olarak saptanmıştır. Yine işsiz kesimde, çalışan insanlardan daha yüksek oranda rastlanmaktadır.

Beden Dismorfik Bozukluğu Belirtileri:

Belirtiler utanç duygusunun arkasına gizlenmiş olduklarından, danışanlar sorulmadıkça belirtileri veya sıkıntılarını açıklamaya çekinirler. Temel olarak hastalar, kendilerini çirkin kabul ederler veya vücutlarını şeklen bozuk veya itici olarak tanımlarlar.

Kendileri tarafından algılanan kusurlar başkaları tarafından algılanmaz veya ancak dile getirildiğinde görülen ancak karşısındakini rahatsız etmeyecek basit kusurlardır. Söz konusu vücut bölgesi herhangi bir vücut alanı olabilir.

Aşağıdaki durumlarda beden dismorfik bozukluğu belirtileri gözlemlenebilir:

• Vücudunuzun belirli bir bölgesi (özellikle yüzünüz) hakkında çok endişelenmek
• Sürekli diğer insanlarla kendiniz arasında fark aramak
• Aynalara baktığınızda hep aynı kusuru önce görmek ve aynalara küsmek
• Kusuru gizlemek için çok çaba sarfetmek – örneğin, saçınızı taramak, makyaj yapmak veya kıyafet seçmek için uzun zaman harcamak.

Bu hastalar devamlı beğenmedikleri vücut bölgelerini aynalarda veya selfie teknikleriyle kontrol etmeye başka insanlarla karşılaştırmaya büyük bir eğilim içindedirler. Sık sık başkalarının fikrini alma ve kusurlarının nasıl göründüğünü sorgulama eğilimindedirler. Beğenmedikleri vücut bölümünü çok sık kontrol ederler, çok sık fikir değiştirirler ve bu nedenle kararsız olarak bir kıyafet, saç modeli, makyaj değiştirme eğilimi içindedirler.

Diyet yapma, aşırı egzersiz, çok sık tartılma, cilt rengi ile oynama (solaryum, güneşlenme, lazer ve benzeri uygulamalar, kimyasal cilt soyma yöntemleri), cilt yolma gibi eylemlere çok sık rastlanır. Benzer şekilde, saç, kıl yolma, tırnak veya tırnak etlerini yeme, kusur örtücü kozmetik ve kıyafetlere aşırı para harcama yine rastlanan davranış bozuklukları arasında sayılabilir.

Bu Hastalık Neden Oluşur?

Beden dismorfik bozukluğuna tam olarak neyin neden olduğu bilinmiyor, ancak şunlarla ilişkili olabilir:

• Genetik faktörler:
• Beyinde kimyasal bir dengesizlik , ilaç kullanımları
• Aşırı ve uygun olmayan antipsikotık ve antidepresan alımı
• Geçmişte travmatik bir deneyim: 
• Psikiyatrık başka hastalıklara yatkınlık OKB , yaygın anksiyete bozukluğu veya yeme bozukluğu gibi başka bir zihinsel sağlık durumu vardır .
• Eş ve Partner bazlı travmalar

Nasıl Tedavi Edilmeli?

BDD semptomları tedavi ile iyileşebilir. Belirtileriniz nispeten hafifse, kendi başınıza veya bir grup halinde uyguladığınız bilişsel davranışçı terapi (CBT) adı verilen bir tür konuşma terapisine yönlendirilmelisiniz . Orta derecede semptomlarınız varsa, size CBT veya seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) adı verilen bir tür antidepresan ilaç önerilmelidir.Ağır ise ciddi nöropsikiyatrık destek şarttır.

Bilişsel yeniden yapılandırmada hastaların görünüşleri ile ilgili inançların düzeltilmesine odaklanılır ve bunun devamında kompulsif eylemler ve kişinin güvenlik sağlayıcı davranışlarının azaltılması hedeflenir. Özellikle alıştırma tedavisi (exposure training) ve tepki kontrolü (response prevention)  benimsenen yaklaşım şeklidir. Genelde haftalık görüşmeler ile (hastalığın durumuna göre başlangıçta bu haftada 2 görüşme olarak uygulanabilir) başlanır ve 12-18 seanslık bir tedavi süresi planlanır. Ancak tedavinin 24 haftaya ulaştığı olgular da az değildir.

İlaç tedavisi :

Birinci aşamada antidepresif (Serotonin geri alım inhibitörleri) denenmelidir. Fluoxetin ve Escitalopram yanı sıra Clomipramin ile başarı tedavi sonuçları alınsa da bazı olgularda atipik antipsikotik ilaçlar (aripiprazol, risperidon, ketiyapin, olanzapin, ziprasidon vb) ve bazı yoğun kaygı ve intihar riski olan hastalarda kaygı giderici ilaçlar (anksiyolitikler) kullanılabilimektedir.

Unutulmaması gereken durum ağır vakalarda ilaç tedavisi ve psikoterapinin beraber uygulanmasının, bu tedavi yöntemlerinin birisinin tek başına uygulanmasına göre çok daha üstün olduğu görüşünün tüm dünyada yaygın olmasıdır.

Unutulmaması gereken bu hastalığın varlığının bilinmesi ve fark edilmesidir.